Çocuklara Deprem Nasıl Anlatılır?
Ülkemizde gerçekleşen büyük deprem felaketi sonrası ikincil travma örneklerini maalesef çocuk danışanlarımızda görüyoruz. Bizzat depremi yaşamamış olsalar bile medyada yer alan görüntülerden yüzlerce kilometre ötede etkilenebiliyorlar. İzledikleri karşısında çocuklar dünyayı güvenilmez ve tehlikeli bir yer olarak algılıyor, gördüklerinin kendi başlarına geleceği kaygısı ve korkusunu yaşıyorlar.
Biz yetişkinlerin bile doğal afetler sonrası sakin kalabilmesi zor olabiliyor. Fakat çocukların böyle zamanlarda az da olsa kontrolü elinde tutan, güçlü yetişkinleri yanlarında görmeye ihtiyaçları var. Dolayısıyla ebeveynlerin ve diğer aile üyelerinin duygu durumları son derece önemlidir.
Çocukların rahatlayabilmesi için ailelerin sakin olması, çocuğun algılayabileceği şekilde bu karmaşıklığı açıklaması ve güvenli alan sağlaması gerekir.
Depremi çocuklarımıza nasıl anlatmalıyız?
Öncelikle çocukların sorduğu hiçbir soru geçiştirmemeli, üstü örtülmemelidir. Yüreklendirmek amacıyla bile olsa duygularını bastırmasına neden olacak tutumlardan uzak durmak gerekir. ‘’bunda korkacak ne var, korkma’’ demek yanlıştır. Onun korkularını kabul etmek ve söylediklerini ciddiye almak önemlidir.
Korkuları üzerine konuşmak, resim çizmesini istemek, oyun oynamak kafası karışmış ve tedirgin olan çocuğun kendini ifade etmesini sağladığı için onu rahatlatacaktır.
Çocuklar olası bir tehdit olup olmadığını merak eder, merak onları endişelendirir. Çocuğa güvende olduğu açıkça hissettirilmelidir. Duygusunu ve içinde bulunduğu durumu ona yansıtarak rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
“Bu olanların seni korkuttuğunu görüyorum ama biz ailen olarak senin yanındayız ve bir tehlike olursa seni koruyacağız” diyerek ona duygularını anladığınızı gösterebilirsiniz.
“Depremlerde eski ve sağlam olmayan binalar yıkılabilir. Fakat senin okulun ve evimiz sağlam olduğu için yıkılmayacaktır.” diyerek güvende olduğu mesajı verilmelidir. Depremin olabildiğince yalın ama gerçek bir aktarımla anlatılması gerekir. Çocuklar henüz soyut düşünemedikleri için bu afetin nasıl gerçekleştiğini zihinlerinde işleyemezler. İlk olarak depremin tıpkı hava, su, toprak hatta güneş kadar olağan bir doğa unsuru olduğunu anlatmanız gerekir. Daha sonra basit örnekler ve oyuncaklarla gösterilebilir. Örneğin; bir sehpanın üzerine ağırlıkları farklı oyuncak blokları yerleştirip sehpayı sarstığınızda yer kabuğunun hareket ettiğini ve depremin nasıl gerçekleştiğini anlatabilirsiniz. Düşmeyen blokların tıpkı sizin eviniz gibi sağlam olan binalar olduğunu ve zaten gereken önlemleri almış olduğunuzu anlatabilirsiniz. Çocuğunuzla beraber bir deprem planı oluşturup bu plan doğrultusunda o anda neler yapılabileceğini önceden belirleyebilirsiniz. Birlikte deprem çantası hazırlayabilirsiniz. Bu kontrol onu rahatlatacaktır. Yer kabuğunun hareket edebildiği ve sizlerin bunu bilerek ve hesaba katarak güvenli yerler oluşturmuş, önlem almış olduğunuzu bilmesi gerekir.
Birlikte depremzedelere yardım hazırlayabilirsiniz. Çocuğunuzun temiz kıyafetlerinden, oyuncaklarından seçebilir, markete gidip beraber alışveriş yapabilir, evden eşya ayırabilirsiniz. Hazırladığınız çantayı çocukla beraber gidip teslim edebilirsiniz. “Bak biz onlara yardım ediyoruz eğer böyle bir şey bizim başımıza da gelirse bize de herkes yardım edecektir. Ne kadar çok eşya var görüyorsun, herkes bir şeyler getirmiş” şeklinde konuşma yapılabilir. Somut bir harekete geçmek kaygısını hafifletip birlik ve beraberlik duygusunu da geliştirecektir.
Ve tabii ki en önemlisi çocuklarınıza bol bol temas ederek, dokunarak onların yanında olduğunuzu hissettirmektir. Her ne kadar sağlıklı bir aktarım sağlanmış olsa bile ne yazık ki bu gibi yaşam olayları sizleri de endişelendirip, korkutabilir. Nasıl ki kendinizi bu duygulardan tamamen alıkoyamıyorsanız çocuklarınızın da korku ve endişe duymasını engelleyemeyeceğinizi; bu felaket karşısında verdikleri bu tepkilerin doğal olduğunu unutmamanız gerekir. Aslolan onlar bu duyguları yaşarken, yanlarında ve güvende olduklarını hissettirerek kalıcı bir korku ya da kaygıya dönüşmesinin önüne geçebilmektir.
Deniz Sida FAKİR
